موسیقی
موسیقى تراوش احساسات و اندیشههاى آدمى و مبین حالات درونى وى مىباشد. شنیدن یک آهنگ آرامبخش و جذاب مىتواند پایانپذیر خستگى روزانه شما باشد. موسیقی در آذربایجان دارای تاریخ دیرینه ای می باشد که نشئت گرفته از تاریخ پرشکوه این منطقه می باشد. استان اردبیل به عنوان یکی از استان های آذربایجان دارای موسیقی غنی می باشد. موسیقی عاشقی و موقام از سنت های دیرینه این مرز و بوم می باشد.
موسیقی عاشیق
سنت عاشقی در فرهنگ ترکی آناتولی،آذربایجان و ایران در عقاید شمنی ترکان باستانی ریشه دارد. عاشقهای قدیم با لغاتی مانند بخشی، دده (روحانی) و اوزان نامیده شدهاند. انتقال شفاهی فرهنگ، ترویج ارزشها و سننن فرهنگی از جمله وظایف این صنف بود. بر اساس حماسه نامه دده قورقود ریشه عاشقها حداقل به قرن هفتم میلادی میرسد.کتاب دده قورقود شامل ۱۲ داستان راجع به دوران حکومت و اتحاد اوغوزها، قبیلهای از ترکان که ریشه امروزی ترکان ایران، آذربایجان و ترکیه، عراق، سوریه و ترک های اروپای شرقی از آنها است. موسیقی عاشقی با پذیرش ارادی اسلام توسط ترکها، به مرحله دیگری از تکامل دست یافت. دراویش ترک، در تلاش برای گسترش دین بین همزبانان خود، زبان تودهها و موسیقی تودهای را مؤثر یافتند. بدینترتیب، موسیقی عاشیقی پا به پای ادبیات عرفانی رشد کرده و صیقل یافت. آغاز این همزیستی به زمان خواجه احمد یساوی میرسد.
برجسته ترین حادثه درتاریخ موسیقی عاشق بر تخت نشستن شاه اسماعیل صفوی بود. شاه اسماعیل پادشاهی شاعر بود که با تخلص ختایی یک دیوان مثنوی در وصف حضرت علی سروده بود. این پادشاه خود را یک عاشیق به حساب میآورد. و چنان به این هنر وابسته بود که در شعری همراه داشتن ساز را جز ارکان اربعه انسانیت شمرده است.
عاشق در میان تركان مقدس بوده است. دلیل پاكجانی عاشق در میان تركان این است كه عاشق دارای مراتب عرفانی است. ساز عاشق " قوپوز" نامیده می شود.
موسیقی مقامی
موسیقی مقامی یک موسیقی رایج و رسمی در اذربایجان می باشد که در استان اردبیل هم رواج فراوانی دارد. موسیقی مقامی یا موسیقی مقام ، نوعی از موسیقی عامیانه و فولکور موسیقی آذربایجانی است. موسیقی مقامی به موازات موسیقی ایرانی، عربی، ترکی میباشد.موقام ها، که حاصل ذوق همه مردم قفقاز و منطقه است، موسیقی کلاسیک محسوب می شود و گونه اصلی موسیقی حرفه ای مبتنی بر سنت های شفاهی آذربایجان است.
سازهای آذربایجان
معمول ترین سازهایی که موسیقی آذربایجان به وسیله آنها اجرا می شود به این شرح است:
قوپوز: عاشیق لر سازیساز عاشیق ها یا چگور یا قوپوز از شناخته شده ترین سازهای آذربایجانی است . این ساز که نوعی تنبور است از قدیمی ترین سازهای معمول در ایران به شمار می رود و صرفا عاشیق ها آن را می نوازنند.
تار: نوع خاصی از تار است که کاسه ی آن از تارهای سنتی کوچک تر است. تار آذربایجانی سابقه و قدمت بیشتری از تار سنتی دارد. از آنجا که تا قبل از صفویه سازی با شکل و نام کنونی تار در ایران معمول نبوده احتمال دارد تار سنتی ایران اقتباسی از تار معمول در آذربایجان باشد.
کمانچه: از سازهای متداول و شناخته شده در آذربایجان است.کمانچه های آذربایجان نسبتا بزرگ اند و کاسه ای بسته دارند. این کمانچه مانند کمانچه ی مغمول د ر موسیقی سنتی دارای چهار سیم است.
بالابان:از سازهای بادی معمول در آذربایجان است این ساز با صدای گرم و دل نشین خود و با کیفیتی نسبتا بم عمدتا همراه ساز عاشیق ها شنیده می شود.
قره نی: به علت قرار گرفتن آذربایجان بر سر راه اروپا به ایران و نیز ارتباط مهاجران آذربایجانی با اروپا و تشابه صدای این سازها با بالابان کلارینت بین نوازندگان موسیقی پذیرفته شد و مقبولیت یافت. رنگ سیاه کلارینت و صدای نی مانند آن در زبان ترکی معادلی مناسب یافت و از مجموع قره به معنای سیاه و نی، نام جدید قره نی پدید آمد.
گارمون :از سازهای اروپایی است که بیشر در اروپای شرقی معمول است. این سازها به علت امکان اجرای نغمات آذربایجانی و بیان مناسب موسیقی آن سامان به فراوانی در ارکسترهای آذربایجان به کار رفته اند تاجایی که گارمون را اغلب به مثابه ی سازهای کاملا آذربایجانی می شناسند.
ناقاره: از سازهای ضربی معمول در موسیقی آذربایجان است این ساز استوانه ای است که در دو طرف آن پوست کشیده شده و پوست ها به وسیله ی طناب هایی محکم می شوند. طنابها در واقع وسیله کوک و زیرو بم کردن صدای نقاره اند.
قاوال: متداول ترین ساز ضربی در آذربایجان است. کمتر خانه ای در آذربایجان است که در آن قاوال نباشد.
دهل و سورنا: دو ساز معمول و شناخته شده در بین عشایرو روستاییان آذربایجان است . متداولترین مراسم مردم روستا نشین با صدای دهل و سورنا کامل می شود. دهل و سورنا به علت صدای پر قدرت خود در دشت ها و کوهها کاربرد فراوان دارند و عامل معمی در خبر رسانی به حساب می آیند. ضربه های پر طنین دهل و نواهای نافذ سورنا بهترین وسیله پیام رسانی و شکل گیری احساس مشترک در مردم روستایی است.
نوشتن دیدگاه