مسکن عشایر شاهسون منطقه سبلان
آلاچیق
آلاچیق یا مسكن متحرك ایل شاهسون، یكی از مظاهر ویژه فرهنگ این عشایر به شمار میرود كه با شیوه خاص تولیدی طوایف كوچروی این ایل كه در عرض سال چند مرتبه در مسیر كوچ (ایل یولو) توقف و حركت میكنند سازگاری دارد.
آلاچیق امروزی عشایر شاهسون مغان از همان آلاچیقهای تركان غزآسیای مركزی ریشه میگیرد، كه نوع كامل آن است. تفاوت آلاچیقهای تركمنی و شاهسونهای مغان این است كه آلاچیقهای تركمنی دارای بدنهای استوانهای و سقف گنبدی است در صورتی كه آلاچیقهای شاهسونهای مغان سادهتر و كلاً گنبدی شكل است.
از طرف دیگر تعداد تیركهای آلاچیقهای شاهسونهای مغان، در حدود نصف تیركهای آلاچیقهای تركمنی است، اما استقامت آنها به مراتب بیشتر از آلاچیقهای تركمنی است و با در نظر گرفتن اینكه امروزه قیمت هر تیرك 15 هزار ریال است، طبیعی است كه چادرها از نظر اقتصادی نیز به مراتب با صرفهتر است.
ضمناً برای صرفه جویی و سهولت حمل آلاچیق شاهسونهای مغان، فاقد چارچوب در ورودی آلاچیقهای تركمنی هستند و در آلاچیق به وسیله یك قطعه نمد ایجاد میشود.
به طور كلی آلاچیق شاهسونهای مغان از دو قسمت تشكیل میشود:
اسكلت چادر كه قسمت اعظم ان از چوب ساخته میشود و خود از دو قسمت مهم به وجود میآید، حلقه بالایی آلاچیق یا چمبره كه سقف را تشكیل میدهد و تیركهای جانبی به نام چبخ كه قسمت جانبی سقف را به وجود میآورند.
كومه
در اغلب اوبا ها، چادرهای سادهتری به نام كومه وجود دارند كه اغلب چوپانها در آن زندگی میكنند.
سیاه چادر
آلاچیقهای شاهسون مغان تحت تأثیر شرایط اكولوژیك، نمونه سادهتر شده آلاچیقهای تركهای آسیای مركزی به شمار میروند، اما شاهسونهای بغدادی نیز، كه ابتدا به نواحی بغداد كوچ داده شده و مجدداً به ایران گسیل داده شدند و در اطراف ساوه مستقر شدند، این بار هم تحت تأثیر عوامل اكولوژیك (آب و هوای نیمه بیابانی و بیابانی و آفتاب سوزان) و شاید هم به واسطه عوامل اجتماعی (فرهنگ پذیری از عشایر و قبایل عرب) دارای سیاه چادرهایی هستند كه نمونه آنها در طوایف كوچروی شاهسون بغدادی در اطراف ساوه دیده شد.
این چادرها به صورت مكعب مستطیل هستند كه بدنه آنها از بافتهای پنبهای پوشیده میشود و در وسط چادر نیز تیرهایی قرار میدهند كه روی آنها چوبای افقی میگذارند و تمام سقف را با بافتی از موی بز میپوشانند.
نوشتن دیدگاه