طَرسوس، طَرَسوس، تارس، تارسوس یا ترسوس نام شهر و بخش بزرگی در استان مرسین ترکیه کنونیاست. این شهر در ۱۵کیلومتری مرسین و ۴۰کیلومتری آدانا است.
این شهر پیشینه تاریخی کهنی دارد. در زمان چیرگی رومیان مرکز استان کیلیکیه بود. همچنین صحنه نخستین دیدار کلئوپاترا و مارک آنتونی؛ و نیز زادگاه پولس بودهاست.
ریشهشناسی
هیتیها این شهر را تارسا میخواندند. طرسوس شکل یونانی این نام است که مینماید ریشه در نام خدایی به نام تارکا داشته باشد. تارسیسی نام دیگریاست که به این شهر دادهاند. انطاکیه بر سیدنوس، یولیوپولیس و دارسون نامهای دیگریند که در بازههای گونهگون تاریخی بر این شهر نهادهاند.
تاریخ
یافتههای باستانشناسی در تپه گوزوکولو نشان میدهد که این منطقه پیوستگی پیشرفت از دوره نوسنگی تا عصر برنز اولیه داشتهاست.
اسرحدون در لشکرکشیش این شهر را تارسیسی ثبت کرده است. شلمانصر یکم و سناخریب نیز به همین سان. افسانهای یونانی این شهر را مربوط به آشوربانیپال میداند. استرابون پایهریزی طرسوس را به دست مردمانی از آرگوس میداند. افسانهای دیگر میگوید که اسبی بالدار به نام پگاسوس گم میشود و در این شهر فرود میآید و پایش زخمی میشود، پس نام این شهر را طرسوس به معنای کفِ پا میگذارد. یاقوت حموی نام این شهر را از نام طرسوس بن الروم بن الیفزبن سام بن نوح میداند.
در دوره تاریخی نخست این شهر در زیر فرمان هیتیها بود. سپس آشوریان بر آن دست یازیدند تا اینکه سرانجام بخشی از شاهنشاهی هخامنشی گردید. این شهر از ۴۰۰پیش از میلاد مرکز یک ساتراپی بوده است. گزنفون گزارش میدهد که در هنگام لشکرکشی کورش کوچک به سوی بابل پادشاه این شهر ایرانیای به نام سوئنیسیس بوده است.
با چیرگی سلوکیان فرهنگ و زبان یونانی هم چیرگی روزافزونی بر این شهر یافت. در ۱۷۱پیش از زایش در گزارشهایی که بر شورش این شهر بر آنتیوخوس چهارم رفته است از کتابخانههای بزرگ آن یاد میشود. طرسوس در آن زمان انطاکیه بر سیدنوس نام داشت. این شهر در این دوره رقیب مکاتب فلسفی اسکندریه و آتن بودهاست.
پومپه این شهر را ضمیمه روم ساخت و این شهر مرکز استان کیلیکیه گردید. ژولیوس سزار بدان نام یولیوپولیس داد. مارک آنتونی و کلئوپاترا برای نخستین بار در این شهر دیدار کردند. چند امپراتور روم در این شهر به خاک سپردهشدهاند چون مارکوس کلودیوس تاکتیکوس، ماکسیمینوس و ژولین مرتد.
در ۶۳۷ (میلادی) و در روزگار خلفای راشدین سردار عرب خالد بن رشید این شهر را گشود. در ۹۶۵برابر با ۳۵۴ (هجری) نقفور -امپراتور روم شرقی- این شهر را مرزهای خلافت جدا نمود و بدین سان تا یک سده پس از آن این شهر بخشی از امپراتوری بیزانس بود. سرانجام سلجوقیان بر آن دست یازیدند تا اینکه دیگرباره در گرما گرم جنگهای صلیبی به دست مسحیان افتاد. در ۱۳۶۰این شهر به دست ترکهای رمضاناوغلو (از ملوک طوایف آناتولی) افتاد. سرانجام در ۱۵۱۷سلیم یکم اینجا را به خاک عثمانی پیوست.
گردآوری و ترجمه: گروه اولدوز توریسم