مشکین شهر در شمال شهر اردبیل و در دامنه زیبای کوه ساوالان قرار گرفته است. این شهر علاوه بر داشتن جاذبه های فوق العاده طبیعی از جمله کوه بسیار زیبای سبلان و دریاچه قله آن، چشمه های معدنی و آب گرم، دشت های فراخ و سرسبزو ...دارای جاذبه های تاریخی و باستانی زیادی می باشد بطوریکه تعدا جاذبه های تاریخی آن به بیش از 600 اثر می رسد که از آن جمله: قلاع و تپه های باستانی، قبرستان های باستانی مثل منطقه شهریری و اماکن مقدسه و مساجد تاریخی و ... می توان اشاره کرد. اسم اصلی و تاریخی این شهر خیاو می باشد.
قلعه ها و بقعه ها
کهنه قالا
این قلعهدر قسمت شرقی شهر مشکین شهر و در ارتفاع غربی رودخانة خیاو چای و در بالادست سنگ نبشتة ساسانی واقع شده است. این بنا سه برج دارد و قلعه در حدود 25300 متر مربع مساحت دارد. در سه قسمت دیوار آن، تأسیساتی حجره مانند و طویله و آخورهای متعددی ساخته اند که برای نگهداری اسب و اسب سوار در نظر گرفته شده بود. این قلعه، به عنوان سربازخانه و منطقة نظامی بوده است. تحقیقات باستان شناسی پیشینة بنای قلعه را به دورة پیش از ساسانی می رساند.
قلعة قهقهه (زندانی مخوف در دورة صفوی)
قهقهه قلعه ای است در ناحیة دهستان یافت بخش ارشق شهرستان مشکین شهر، واقع در میان ارتفاعات روستای کنچوبه و قره آغاج، در سمت شرقی رودخانة معروف دره رود که بر فراز کوهی بلند، در 85 کیلومتری مشکین شهر ساخته شده است. جادة آن تا روستای مشیران آسفالت و از دامنة کوه تا فراز قلعه راهی بسیار تنگ و باریک، با سربالایی تند و تیز، به طول کمتر از 3 کیلومتر می باشد. به دلیل موقعیت این قلعه، یک تفنگچی به آسانی می تواند از آن قلعه دفاع و مانع عبور قوم کثیری از اقوام مهاجم گردد.
قلعة قهقهه به دلیل استحکام فوق العاده و موقعیت خاص خود، زندان سیاسی خاندان و پادشاهان صفوی بوده و غالباً مقصرین سیاسی و شاهزاده گان و امرایی را که مورد بی مهری و بدگمانی شاهان واقع می شدند، در این قلعه زندانی می کردند. به امر شاه طهماسب اول، شاهزادگانی از خانوادة صفوی چون سام میرزا پسر شاه اسماعیل اول صفوی و برادر شاه و نویسندة کتاب تختة سامی، القاض میرزا، اسماعیل میرزا یا پسر شاه طهماسب اول، نزدیک به 20 سال و خاندان احمد گیلانی، امیر خان ترکمانی فرمانروای آذربایجان، در زندان این قلعه، محبوس و زندانی بودند. همچنین، این قلعه، در قیام های بابک خرم الدین از رونق خاصی برخوردار بود.
قلعة ارشق
این قلعه در شمال غرب مشکین شهر، در دهستان "دشت" بخش مرکزی واقع شده است. قلعة ارشق روی یک صخرة بسیار بلند کوهستانی بنا شده است و در گذشته، دارای برج ها و باروهای متعدد بوده است، که در اثر گذشت زمان ویران شده و تنها 4 عدد برج نیمه استوانه ای و یک اتاق بزرگ و بقایای دیوار قلعه، باقی مانده است. قلعة ارشق از سه طرف بر پرتگاه های عمیق و مخوف کوهستان مجاور است و تنها از یک سمت می توان به قلعه راه یافت. نوع سنگ های به کار رفته در قلعه، از نوع سنگ های لاشه ای بوده و ملاط آن از نوع ساروج آهکی است. ارشق از نظر طبیعی، از مناطق بسیار زیبای مشکین شهر است و از جالب ترین مراتع بهاری و پائیزی عشایر شاه سون محسوب می شود.
این قلعه، در زمان اشکانیان به دلایل نظامی و تدافعی و جهت حمله به سرزمین امپراتوری روم، از جمله آلبانیان ترک، ساخته شده بود. در محوطه و اطراف قلعة ارشق (ارشک یا ارساق)، به وفور تکه سفال های لعابداری دیده می شود که مخصوص دوران اشکانی است. سفالینه های کشف شده از این قلعه که به رنگ های مختلف می باشند، نشانگر ظرافت کار هنرممندان گذشتة این دیار است. در قسمت های سراشیبی شمال شرقی قلعه، آجرهای قرمز رنگی به ابعاد 35*25 سانتی متر وجود دارد که حکایت از رونق و شکوفایی قلعه در زمان ساسانی است، زیرا به کارگیری آجر در ساختمان قلعه ها از زمان ساسانیان متداول گشته است. این قلعه طی سالیان دراز پا برجا مانده و در دورة اسلامی نیز از این قلعه جهت مقاصد نظامی استفاده شده است، از جمله این که در جنگ بیست و دو سالة بابک خرم دین با اعراب، ستاد فرعی بابک در این قلعه مستقر بوده است. معماری این قلعه به شیوه ی اورارتویی ها است.
دیو قالاسی
این قلعه از طرف شمال، به روستای کؤوز در دهستان قره سو(بخش مشکین شرقی)، از جنوب غربی به روستای "قوزلو" و از شرق نیز به روستای کهلیک بولاغی محدود می شود.
آغچه قالا
این قلعه، بنایی است که با مصالح سنگ و خشت و ملاط گچ و آهک ساخته شده است. مکان آن، سینه کش کوهی سنگی در حوالی "چتین دره" و قریة قره قلعه می باشد. طول قلعه، از فصل مشترک برج ها با حصار، 50 متر و قطر برج ها 8.5 متر و ارتفاع آن از در حدود 5/3 متر و دیوار خشتی حداکثر 2 متر می باشد. در داخل قلعه و در سطح کوه و محل هایی که حفاری شده اند، سفالینه هایی منسوب به هزارة اول قبل از میلاد کشف شده است. دیوها بومیان قوی هیکل و پر هیبتی بودند که در برابر مهاجمان تازه وارد، مقاومت سرسختانه ای می کردند. گویی در این قلعه، دیو هایی ساکن بودند که هر آینه با نهیبی سهمگین بر بیگانگان یورش می بردند و گاه فریادهای وهم آلود آن ها در اعماق درّها، رعشه بر اندام هر نا آشنایی می افکند. برابر بررسی های انجام یافته از سوی باستان شناسان، این قلعه متعلق به دورة هزارة اول ق.م یعنی زمان اورارتورها می باشد.
قلعة بربر
این قلعه در جنوب شرقی روستای اونار واقع شده و فاصلة آن تا اولین خانة روستایی 450 متر می باشد. در شمال آن به فاصلة تقریبی یک کیلومتر، کوهی به نام ال لور و در شرق آن کوه کشنه ور واقع است. سمت غرب آن نیز مشرف بر رودخانة "اونار چای" می باشد.
در طرف غرب قلعه، مشرف بر رودخانة اونار چایی، هفت اطاقک به شکل سنگر در اندازه های مختلف وجود دارد. این سنگرها به ابعاد تقریبی 2*2 متر در دل قلعه کنده شده است تا راه های ورودی به تونل های زیرزمینی را حراست و پاسداری کند.
داغ قالاسی
قلعة نودوز یا داغ قالاسی، بر فراز کوه سنگی در گردنة نودوز و در سمت شرق روستایی با همین نام در کنار جادة مشکین شهر به اهر قرار دارد و فاصلة قلعه تا اهر 26 کیلومتر است. قدمت این قلعه را که برای مقاصد سیاسی ساخته اند و بر کوهستان های اطراف خود تسلط کافی دارد،ً منسوب به دورة ساسانی می دانند. قلعة نودوز دارای باروهای متعددی است که ارتفاع برخی از آن ها در موقعیت کنونی به 11 متر می رسد که به مرور زمان از ارتفاع این دیوارها کاسته شده است. مصالح به کار رفته، از نوع سنگ رسوبی و ملاط گچ و آهک و قسمتی نیز از خشت خام و گل می باشد.
بذ قالاسی
این قلعه در دهستان دشت شهرستان مشکین شهر قرار دارد. این قلعه پیام حماسه و دلاوری بابک را به درازای تاریخ به ارمغان آورده و هنوز هم بنای مخروبه و تخریب شدة این قلعه با غار پرعظمت و مخوف، خود نمایی می کند. درّة معروف شیخ عباس در دامنة قلعة ارشق در ضلع شمالی این آبادی و "دامجی بولاق" در دامنة سرسبز درة شیخ عباس و همچنین آب معدنی شورسویی از جاذبه های این دیار کهن می باشد.
قلعه قشلاق زاخور
قلعه قشلاق زاخور مشگین شهر قلعه ای قدیمی و بسیار دیدنی است. این قلعه در قسمت شمالی شهرستان مشگین شهر در بخش مشگین باختری در ارتفاعات كوهستانی بسیار دل انگیز واقع در قشلاق زاخور و كنار رودخانه قره سو قرار گرفته است و برای رسیدن به آن باید از روستاهای پریخان، قورت تپه، قره باغلار و صاحب دیوان عبور كرد تا به آخرین روستای این منطقه یعنی روستای دوست بیگلو رسید. قلعه در قشلاق همین روستا در كنار رودخانه قره سو قرار دارد. قلعه قشلاق زاخور در بین مردم قلعه "قره لر" نیز خوانده می شود؛ زیرا در كنار آن قشلاق "قره لر" نیز واقع شده است. این قلعه در خاور روستای دوست بیگلو است و فاصله اش تا مشگین شهر حدود 50 كیلومتر است. راه كوهستانی قلعه از روستای دوست بیگلو از میان دره ای بسیار زیبا و پوشیده از بوته ها و درختچه های نیمه جنگلی و تنگ ارس یا سرو كوهی که در محل "پوروق" می گویند و قره تیكان یا خارسیاه و بوته های استپی و علوفه مرتعی و تمشک و نسترن می گذرد.
شكی نیست كه خیاو یا مشگین شهر در ادوار قبل از اسلام از نقاط معروف و منطقه تاریخی و نظامی آن روزگار بوده و آثار به دست آمده از حفاری ها كه در موزه های تبریز و مراغه نگهداری می شود، دلالت بر صدق این ادعاست
مساجد، مقبره ها و امام زاده ها
مقبرة امامزاده سید سلیمان فخرآباد
این مقبره و زیارتگاه در روستای فخرآباد در مرکز دهستان قره سو در بخش مشکین شرقی قرار دارد که زیارتنامة آن حضرت، وی را فرزند بلافصل حضرت موسی کاظم(ع) معرفی می کند. هر چند که عده ای هم از نوادگان امام موسی کاظم به شمار می آورند.
بنای اولیة مقبرة آن حضرت، بایستی مربوط به دورة صفویه بوده باشد، ولی بنای گنبدی و قسمتی از مسجد متصل به مقبره، مربوط به دورة قاجاریه است. خود مقبره و مسجد آن، در قبرستان و باغ وسیعی بوده که بقایای حجره ها و مکان هایی برای پذیرایی و توقف زائرین، هنوز هم مشهود است. معماری اسلامی گنبد، ویژگی و ارزش تاریخی این بنا را دو چندان کرده است. اما به کار بردن سلیقه های شخصی در مقبره و قسمت های مختلف به ویژه مسجد متصل به مقبره، از سوی اهالی و هیأت امناء، بدون در نظر گرفتن سبک معماری اسلامی، ارزش بنا را کاستی داده است
مقبرة سید جعفر
در قسمت شمال روستای اونار در محلة پایین، گنبدی وجود دارد که به گنبد پاک مطهر حضرت سید جعفر مشهور است. این بنا در وسط صحن نسبتاً وسیعی قرار دارد و اطراف آن را باغ با صفایی پوشانده است. فرم بنا مستطیلی بوده و در ساخت آن از آجر قرمز استفاده شده است. مقبره در سمت شرق این بنا واقع بوده و بر فراز آن گنبدی آجری به چشم می خورد که اشکال هندسی با تزئینات کاشیکاری های آبی رنگ در بدنة گنبد به صورت خاصی در کنار هم چیده شده و با ایجاد اشکال هندسی، زیبایی گنبد را دو چندان کرده است. مقبرة سید جعفر، در محل بنای قدیمی احداث شده است. همانگونه که از نوشته های روی ساختمان بر می آید، تاریخ بنای آن مربوط به سال 1300 هجری قمری است.
مسجد جنّت سرا
این مسجد، در جنوب شرقی مقبرة شیخ حیدر قرار دارد که در زیر زمین آن هفت قبر وجود دارد، که به احتمال قوی، قبر سید جمال الدین و یاران وی می باشد. بنا به قولی، این قبرها مربوط به خانواده های شیخ حیدر، از جمله، زنانشان می باشد.
مقبرة شیخ حیدر
این مقبره، در باغچة سرسبز و باصفایی در مرکز شهر مشکین شهرکه قبلاً گورستان بوده، واقع است. این بنا، منسوب به شیخ حیدر، پدر شاه اسماعیل اول است. عده ای از باستان شناسان و مورخین، بنای آن را، اوایل قرن دهم هجری و سال 915 هجری قمری می دانند، ولی دونالد ویلبر معتقد است که این بنا از آثار قرن هفتم و هشتم هجری قمری است، که در دورة صفویه به تکمیل و تزیینات کاشی کاری آن همّت گماشته اند.
پل ها
پل تاریخی دوجاق
این پل در جادة قدیم مشکین شهر به اردبیل، در کوره راهی خاکی و سنگی صعب العبور و پرپیچ و خم، در درّة گوندوشمین(گندشمین)، به فاصلة چندین کیلومتر در جنوب روستای ارباب کندی واقع شده است. تاریخ ساخت این پل 1307 می باشد که درست در بالای آن، قوس شاخ بزی بر روی آن حجّاری شده است. این پل یکی از نادرترین پل هایی است که در منطقة کوهستانی، با وجود آنکه در معرض خطراتی از قبیل سیل، طوفان، برف، باران و تردد زیاد قرار گرفته و باران های سنگینی را محتمل شده، بیش از 90 درصد آن سالم مانده است.
غارها
غار لاهرود
در داخل شهر لاهرود، یکی از مهم ترین معماری صخره ای منطقه وجود دارد که توسط انسان های دورة تاریخی، از زیر زمین کنده شده که به عنوان محل امن، پناهگاه و سکونت استفاده می شده است. در حال حاضر، غار فوق، در اثر عوامل مختلف تا حدودی تخریب شده است که میراث فرهنگی در صدد آوار برداری و ساماندهی آن می باشد.
در سراشیبی درة معصوم خان در غرب لاهرود، غارهایی وجود دارد که قدمت آن ها به ماقبل تاریخ می رسد. ورودی این غارها را صخره هایی سنگی پوشانده است. در پایین غارها، چشمه های متعددی وجود دارد که این چشمه ها احتمالا به دریاچة زیر غار منتهی می شوند. در درون غار، تنورها و آخورهایی وجود داشت که در یک زمانی دزدان غیر بومی در داخل آن زنگی می کردند. در حال حاضر، چشمه هایی که از زیر غارهای لاهرود سرازیر می شوند، نماد لاهرودند و مردم این منطقه علاقة زیادی به آن ها دارند.
غار بنه لر
در حدود 21 کیلومتری جنوب شرقی مشکین شهر، در نزدیکی روستای بنه لر، سه مجموعة معماری دست کنده، در سینة افقی کوه قرار دارد که دارای اتاق های تودرتو، دو طبقه و تک اتاقی، با ارتفاع تقریبی 80/1 سانتی متر و ابعاد 10 سانتی متر، دارای تاقچه، محل پیه سوز و نورگیر و پنجره می باشد. این اثر، مربوط به دورة مادی است و به عنوان استودان و استقرار، کاربرد داشته است.
غار داشکسن
غار داشکسن(سنگ تراش)، در 28 کیلومتری جنوب شرقی مشکین شهر قرار دارد. این غار، محل تراش سنگ آسیابان در دورة تاریخی تا دورة معاصر بوده است. در داخل غار، در حدود 50 قطعه از این سنگ آسیابان باقی مانده است.
کاروانسراها
کاروانسرای قانلی بولاق
نام کاروانسرای قانلی بولاق از نام روستای قانلی بولاق گرفته شده است. نام قبلی این کاروانسرا "اینجه بولاق" بوده که از چشمه های بالادست خود تغذیه می شده است. در زمان طغیان خان ها، یکی از رعایای خان منطقه، به دست خان و با ضرب گلوله در بالای این چشمه کشته شده و خونش به چشمه ریخته شده و پس از آن نام این منطقه و کاروانسرا به قانلی بولاغ(چشمة خونین) معروف گشته است.
این کاروانسرا در زمینی به مساحت 40*40 و به شکل مربع، در زمان صفویان و به احتمال زیاد در زمان شاه عبّاس ساخته شده است. این کاروانسرا شامل اتاق های کوچکی است که به آسانی گرم می شوند و در شب های زمستان پناهگاه خوبی برای مسافران و در راه مانده گان به شمار می رفت. این کاروانسرا در زمان صفویان اهمیت زیادی داشت.
موزه ها
موزة مشکین شهر
موزة مشکین شهر از موزه های ملی و منطقه ای می باشد در این موزه، گالری های چندی وجود دارد که در غرفه ها بر اساس جنس و زمان دسته بندی و به معرض نمایش گذاشته شده اند، که به جهت آگاهی، نمونه هایی از این اشیا بر اساس جنس ذکر می گردد. مهم ترین بخش از این اشیا، متعلق به فلزات، مسکوکات و ظروف شیشه ای دوره های مختلف تاریخی و اسلامی است که در طیف گسترده ای از جنس زر تا مس را شامل می شود. سکه ها و تصاویر و کتیبه ها و انواع خط پهلوی و اسلامی حکاکی و نقر و ریخته گری شده است. در این غرفه، بازدید کننده ها می توانند، با سیر تحول این اشیای باستانی، از دورة هخامنشی تا عصر صفویه آشنا شوند. از بخش های دیگر این موزه، سفال های موزه مشتمل بر سفال های هزارة اول ق.م تا عصر اسلامی است. این سفال ها در طیف گسترده ای در طیف گسترده ای از سفال دهن شبدری، قوری های منقاری شکل، سفال های خاکستری داغدار و ساده قرار می گیرد که با خمیر رنگ، پوشش و به فرم مخصوص ساخته و پرداخته شده اند.
حمام های تاریخی
حمام عدل
این حمام در مرکز خیاو، در خیابان جنّت سرا، در زمینی به مساحت600 متر مربع واقع شده است. این حمام در اواخر دورة قاجاریه ساخته شده و از سبک معماری بسیار جالبی برخوردار است. بنای ساختمان از کف خیابان چند متر پایین تر است و به همین دلیل، ورودی حمام از طریق چند پله، به رخت کن منتهی می شود. حمام عدل دارای دو گنبد و نورگیرهای متعدد در آن است. داخل حمام دارای قسمت های مختلفی مانند حوض، گرم خانه، منبع آب سرد، گرم و لرم و... می باشد. همچنین، این حمام دارای تزیینات مختلفی نیز می باشد.
سایت های تاریخی و باستان شناسی
محوطة شهر یئری
این محوطه، یکی از محوطه های پیش از تاریخ شمال غرب ایران می باشد که با وسعت حدود 400 هکتار بر روی صخرة طبیعی و در قسمت شمالی روستای پیرازمان، در کنار رود قره سو قرار دارد که شامل سه سایت باستانی می باشد: 1- قوشا تپه که مربوط به دورة نوسنگی، کالکولتیک(مسو سنگی) می باشد 2- محوطةمعابد که مربوط به عصر آهن می باشد3- محوطة قلعه مربوط به عصر آهن و قلعة اورارتویی که در بالاترین نقطة تپة اصلی محوطة شهر یئری واقع شده است.
محوطه سنگ افراشت های مکتب اوشاقلاری
بزرگترین سنگ افراشتی که در زمین های جهان امروزی شناخته شده و هنوز هم پا برجاست، سنگ افراشت Kerlous با دوازده متر ارتفاع در بخش Plouazel از ولایات فینسیتر فرانسه است. سنگ افراشت بزرگ دیگری نظیر این سنگ افراشت ها، در منطقة مشکین شهر در محوطة شهر یئری، در شمال روستای پیرازمان با ارتفاع 25/3 سانتی متر و به شکل مستطیل وجود دارد. در وسط سنگ افراشت ها،یکی از سنگ افراشته ها به مانند معلّمی در وسط مکتب خانه و در میان دانش آموزان ایستاده است. در رویة بیشتر این سنگ افراشت ها، شکل انسانی که شمشیرش در دست دارد، حجاری شده است، که معرّف بهترین هنر هجاری در این دوره می باشد. این محوطه، یکی از مهم ترین محوطه های باستانی و منحصر به فرد در دنیاست.
ایلانلی داغ و آثار ماقبل تاریخی آن
"ایلانلی داغ" نام کوهی است با ابهت که دنیایی از اسرار در دل آن نهفته است. در پای کوه، سنگ افراشت هایی وجود دارد که دورنمای آن، فوق العاده جذاب و دیدنی است. این کوه در مشکین شرقی(ارشق) قرار دارد. در بالای این قلّه و در قسمت شمالی آن، مکان آتشکده ای است که گذشت زمان آن را به صورت تلی از خاک درآورده است. این آتشکده در وسط تخته سنگ های بزرگی به ابعاد 10*10 متر احداث شده که پی دیوارهای آن با آجرهای قرمز رنگ و به عرض 70 سانتی متر، امروزه نیز به چشم می خورد. در پای این کوه و در جنوب آن، سنگ افراشت هایی در امتداد شرقی- غربی و به تعداد بیش از 20 عدد در محوطه ای به ابعاد 80*60 متر، بر زمین نشانده شده، که گورستان کلان سنگی است و شباهت این سنگ ها به مساکن اولیة انسان های ماقبل تاریخ، بیشتر از سایر سنگ هاست. خمره ها و سفال هایی از دوران قدیم در این کوه دیده می شود. تخته سنگ های بزرگ و شگفت انگیزی هم آینة تمام نمای شکوه الهی است. همچنین، تونلی در پرتگاه این کوه و نمایان شدن استخوان های مردگان، که هنگام بردن سنگ های با ارزش قلّه جان خود را از دست دادند، همه از جاذبه های کوه ایلانلی داغ است.
سوروشکن داش
سوروشکن داش یا سنگ نبشتة شاپور ساسانی در حاشیة شرق شهر(مشکین شهر) واقع شده است. ابعادش 110*230 سانتی متر است و به خط پهلوی ساسانی نوشته شده است که در سال 337 میلادی به دستور نرس هرمزد والی این نواحی نوشته شده است. این سنگ نبشته در حدود 150 متری ضلع غربی قلعة کهنه و در درّة سرسبز و زیبا معروف به باغ نوروز حکّاکی گردیده است. به طور کلی، متن کتیبه حاکی از تاریخ بنای قلعه و نام بانی آن و شامل اندرزی است بر بزرگان و فرمانروایان می باشد.
چنار کهنسال اونار
پیر بابا، درخت کهنسالی است که در قسمت غربی قبرستان تاریخی روستای اونار قرار دارد. هر رهگذری را که راهش از کنار این درخت می افتد، در شگفت می ماند. شاخه های زیرین درخت به سان ابری سبز و یکدست، فضای بزرگی را سایه وار می کند. مردم معتقدند درخت پیر بابا، اسکندر مقدونی را بر تخت و شاهنشاهی ایران دیده است و این درخت یادگار زنده ای از گذشته های دور است.
در حال حاضر، قطر این درخت در ارتفاع 5/1 متر از سطح زمین، 2 متر و 30 سانتی متر است. چون از بالای این درخت می توان تمامی منطقه را با چشم غیر مسلّح زیر نظر داشت، در زمان جنگ از آن به عنوان دکل دیدبانی استفاده می کردند.
قبرستان تاریخی اونار
در مرکز روستای تاریخی اونار(واقع در مشکین شرقی)، یک قبرستان تاریخی وجود دارد که اطراف آن را خانه های روستایی احاطه کرده اند. این قبرستان شامل دو قطعه است؛ قطعة شمالی به ابعاد تقریبی(70*60 متر) و قطعة جنوبی به ابعاد تقریبی(70*40 متر) می باشد، و راه روستایی از وسط این دو قطعه می گذرد. در این مکان سه سنگ افراشته به اسم های "پیر" وجود دارد که دو تای آن ها در کنار هم بوده و سومی به فاصلة چندین متر در قسمت شرقی واقع شده ایت، به طوری که با آن دو تای قبلی مثلثی را تشکیل می دهند. این سنگ ها، شکوه و عظمت خاصی داشته و دل هر بینندة صاحب ذوقی را به خود جذب می کند.
کارگاه های سفالگری و خمره سازی سنتی در روستای اونار
در روستای باستانی اونار مشکین شهر از زمان های قدیم(قبل از اسلام)، کارگاه های بزرگ و کوچک خمره سازی و سفالگری و کوزه گری وجود داشته است؛ به طوری که امروزه نیز هیچگونه تغییری در ساختار آن به وجود نیامده و همان روش قدیمی در ساخت خمره و سفال دنبال می شود. تمامی خمره ها و سفال های کوچک و بزرگ در اشکال مختلف و مجسمه های گلی که در منطقة مشکین شهر کشف شده ، و زینت بخش موزة ملی ایران و آذربایجان و سایر شهر ها گشته، در این روستا درست می شده است.
قشلاق تنگ
این منطقه در 20 کیلومتری شمال مشکین و در بخش مرادلو واقع شده است و برای رفتن به این منطقه می توان از جاده مشکین ـ اردبیل استفاده کرد.
نوشتن دیدگاه