شهرستان خیاو یا مشکین شهر یکی از شهرهای استان اردبیل و از مشهورترین شهرهای این استان است که در دامنه رشته کوههای زیبای ساوالان می باشد. این شهر با سیمای کوهستانی و سرسبز خود از بهترین مناطق گردشگری ایران به شمار می رود. بطوریکه ترکیبی از کوهها و مزارع و باغات و حیات وحش طبیعی، دریاچه ها و آبشارها و چشمه ها و آبگرم ها و بسیاری از جاذبه های طبیعی زیبا و محسور کننده به همراه آب و هوای بسیار خنک این شهرستان یک مکان جذاب و بی بدیل برای گردشگران خواهد بود.
کوهها
کوه ساوالان (سبلان)
کوه آتشفشانی ساوالان در 25 کیلومتری جنوب شرقی مشکین شهر قرار گرفته است. برای این کوه عظیم 60 کیلومتر طول و 45 کیلومتر پهنا تخمین می زنند که بزرگترین قلة آن، معروف به سلطان ساوالان می باشد. قلة معروف سلطان ساوالان با ارتفاع 4811 متر از سطح دریا، عظمت خاصی به منطقه بخشیده است. این کوه با یخچال های عظیم از منظر ورزش کوهنوردی و یخچال نوردی، یکی از کوه های مطرح در سطح جهان است و همه ساله به ویژه در فصل تابستان هزاران علاقمند از اقصی نقاط جهان و ایران به این کوهستان روی می آورند و از مواهب آن بهره مند می شوند.قله هایی مانند هرم و کسری در نزدیکی های سلطان واقع شده اند و با ارتفاعی بالای 4000 متر و استعداد هایی مانند یخچال های عظیم، تونل های یخی، صخره هایی برای صعود فنی و ماجراجویانه با دره های عیق و رعب آور، قلة آیقار با طبیعتی بی بدیل و ییلاق هایی که یادآور بهشت خداوندی است. ییلاق های تندیرلی، میرزا، سونابیگیم، نوروزلو و دهها ییلاق سرسبز دیگر که در اطراف نهر خاتون و دهها چشمة خروشان و جوشان از سینة کوه آیقار خود نمایی می کنند. قلل قیزیل بره، جنوار داغی، گیردولی، قارا ساوالان و صدها قلل پراکنده در اطراف، همگی از بهترین مکان های بکر برای گردشگران به شمار می روند.
یک نمونة بی بدیل و شاهکار طبیعت در کوه سبلان وجود دریاچه ای است به مساحت 12000 متر مربع بر بالای قلة ساوالان که مرتفع ترین دریاچه در سطح خاورمیانه است. از دیگر ویژگی های ویژگی های قلة سبلان می توان به موارد زیر اشاره کرد : سنگ مقدس محراب یا محرابه، سنگ قارتال یا عقاب، یخچال ها و برف چال هایی با قدمت معادل عمر کوهستان
آت قجلی
این کوه که یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود با ارتفاع 2485 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان شعبان و در 25 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است. لازم به ذکر است که رودخانه مشکین شهر از این کوه سرچشمه می گیرد.
آرالاگالاسی داغ
این کوه با ارتفاع 2212 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش ارشق، دهستان ارشق مرکزی و در 45 کیلومتری شمال شرقی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.
آق مسجد
این کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود که با ارتفاع 2922 متر در محدوده شهرستان مشگین شهر، بخش مرکزی، دهستان لاهرود و در 20 کیلومتری شرق مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.
اغلان داغ
این کوه نیز از ارتفاعات سبلان به شمار می رود با ارتفاع 2662 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان مشکین غربی و در 18 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.
اوغلان گالاسی
این کوه با ارتفاع 2348 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش ارشق، دهستان ارشق مرکزی و در 14 کیلومتری شمال شرقی مرکز بخش ارشق واقع شده است.
اویستی
این کوه با ارتفاع 2090 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش ارشق، دهستان ارشق مرکزی و در 13 کیلومتری شمال شرقی مرکز بخش ارشق واقع شده است.
ایستی داغی
این کوه با ارتفاع 2010 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش ارشق، دهستان ارشق مرکزی و در 17 کیلومتری شمال غربی مرکز بخش ارشق واقع شده است.
تندورلو
این کوه با ارتفاع 2462 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان لاهرود و در کیلومتری شرق مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.
چالداغ
این کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود که با ارتفاع 3088 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان مشکین غربی و در 19 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است. لازم به ذکر است که بخشی از رودخانه جمال آباد از این کوه سرچشمه می گیرد.
چکی چای
این کوه با ارتفاع 2387 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان شعبان و در 23 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است. این کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود.
ساری کهل
این کوه با ارتفاع 2225 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان لاهرود و در 13 کیلومتری شرق مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.
عباس خان
این کوه با ارتفاع 2044 متر در محدوده شهرستان اردبیل، بخش نیر، دهستان یورتچی غربی و در 45 کیلومتری جنوب مرکز شهرستان اردبیل واقع شده است.
قزگالاسی
این کوه با ارتفاع 2321 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش ارشق، دهستان ارشق مرکزی و در 15 کیلومتری شمال شرقی مرکز بخش ارشق واقع شده است.کوه در شمال شرقی خط مرزی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است.
گوداغ
این کوه با ارتفاع 2485 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان مشکین شرقی و در 5 کیلومتری جنوب شرقی مرکر شهرستان مشکین شهر واقع شده است.کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود.
هرم داغ
این کوه با ارتفاع 4392 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان لاهرود و در 18 کیلومتری جنوب شرقی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.
ییلاق جبلو
این کوه که از ارتفاعات سبلان به شمار می رود در دامنه های شرقی آن جنگل حاتم مشه سی و کوله قرار دارد که زیبایی این کوه را دو چندان کرده است. این کوه با ارتفاع 2223 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان شعبان و در 25 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.
گلک علی داغی
این کوه با ارتفاع 2370 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان شعبان و در 24 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است. کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود
رودها
رودخانه مشکین چای
رود مشكین چای از دامنههای شمالی كوه سبلان، در 23 كیلومتری جنوب غربی مشكینشهر سرچشمه میگیرد و با شیب تند به سوی شمال جریان مییابد. در یك كیلومتری شمال غربی روستای احمد بیگلو با ریزابة بزرگی كه آن نیز از دامنههای سبلان سرچشمه میگیرد، میآمیزد و هم چنان رو به سوی شمال غربی روان میگردد و سرانجام در 4.5 كیلومتری باختر كوه ایلانی داغ، به اهر چای وارد میشود.
رودخانه خیاو
خیوچای یا خیاوچای از سرشاخه های مهم رودخانه قره سو در شهرستان مشكین شهر است. این رودخانه از ارتفاعات هزار میخ، آیقار، دلی آلی، جنوار داغی سرچشمه می گیرد و سرتاسر درة موئیل را طی نموده و به قره سو می ریزد. این رودخانه مهم ترین زیستگاه ماهی قزل آلای خال قرمز در استان اردبیل می باشد.
رودخانه قره سو
این رودخانه از رشته کوه های باغرو (تالش) در شرق اردبیل سرچشمه می گیرد و در مسیر خود ضمن عبور از دشت اردبیل آبهای جاری این قسمت از جمله بالخلی چای را جمع آوری می نماید. این رودخانه دامنه های شمالی توده سبلان را دور زده و در شمال غرب شهر مشکین شهر در محل کوجنق آب رودخانه اهر چای را نیز دریافت کرده و سپس با یک انحراف قائم به سمت شمال جریان می یابد و نام درود (دره رود) می گیرد.
رودخانه قوتورسو
رودخانه قوتورسو از دامنه شمالی كوه سبلان، 18 كیلومتری جنوب شرقی مشكینشهر سرچشمه میگیرد و با شیب زیاد نخست به سوی شمال شرق و سپس به سوی شمال غرب جریان مییابد و پس از گذشتن از روستاهای تازهكند و اودلی، در 2 كیلومتری باختر روستای چنگ دره، به قرهسو میریزد.
دریاچه
دریاچه قله ساوالان
این دریاچه بیضی شکل بوده ودر ارتفاع 4811 متری در قله كوه سبلان قرار گرفته است و اندازه قطر بزرگ آن با جهت شرقی - غربی حدود 180 متر و قطر کوچک حدود 80 متر طول و وسعت دریاچه بالغ بر 12000 متر مربع است. آب آن صاف و زلال و درجه حرارت آن در ماه های گرم نیز در حد صفر است. سطح دریاچه اکثر ایام سال منجمد و پوشیده از یخ و برف می باشد و در طول سال حدود 2 الی 3 ماه (ماههای تیر، مرداد و شهریور) با توجه به شرایط اقلیمی سالانه منطقه، باز است. آب دریاچه از آبراهه خروجی چند متری به طرف ورودی شرقی جاری سپس در زمین فرو می رود.
با این که اکثر ماههای سال سطح دریاچه یخبندان و شرایط زیستی به حداقل تقلیل می یابد با این حال در تابستان بالاخص مرداد ماه چنانچه از ارتفاعات (تیغه ها) مشرف به دریاچه، به آب نظاره کنید دریاچه سبز رنگ به نظر می رد که حاکی از رشد جلبک های سبز – آبی در آن می باشد. دهانه قیفی شکل آتشفشان در حال حاضر به صورت دریاچه بسیار زیبائی درآمده است که در نوع خود کم نظیر و از پدیده های نادر طبیعی می باشد. آب این دریاچه از جمع شدن تدریجی آبهای حاصل از ذوب برف و یخچالها و نزولات جوی تأمین می شود.
طاووس گلی
طاووس گلی در قسمت جنوبی شهرستان مشکین شهر واقع شده است. طاووس گلی مردابی است که حدود نیم کیلومتر طول دارد و از نی های درشت باریک پوشیده شده است و طایفه مغانلو همیشه چادر و آلاچیق خود را در کنار این مرداب برپا می کنند. این استخر و مرداب در بین دو راهی آبگرم ملک سویی قرار دارد.
چشمه ها و آب های معدنی
قینرجه
آب گرم قینرجه در 15 کیلومتری قسمت جنوبی مشکین شهر واقع شده است. چشمة اسیدی قینرجه از نوع کلروسدیک با دمای 82 درجه و دبی 9 لیتر در ثانیه، به عنوان داغ ترین چشمة آب گرم ایران دارای اهمیت زیادی است. مجتمع آب درمانی قینرجه به فاصلة 500 متر از محل خروج آب در دو بخش زنانه و مردانه و هر کدام مجهز به استخر عمومی، استخر کودک، استخر آب سرد، حوضچه، جکوزی، سونای خشک، سونای بخار، رستوران عمومی، کافة سنتی، نماز خانه، بخش ادرای و مدیریتی و سوئیت می باشد.این آب گرم برای بیماری های روماتیسمی و عصبی مفید و در اصل آرامش بخش مفیدی است.
ایلاندو
این چشمة معدنی در جنوب مشکین شهر، در دامنة سبلان و در ته دره ای که با صخره هایی احاطه شده است، قرار دارد. آب ایلاندو از درون دو شکاف از دل صخره ای بزرگ به شکل زیبایی بیرون می ریزند که یکی از شکاف ها با حرارت حدود 37 درجه سانتی گراد و از شکاف دیگر آب خنک بیرون می ریزد.
چشمه های سه گانة ایلاندو(ایلان دوی 1،2 و 3) در ارتفاعات 1950 الی 2000 متری در مسیر انتهایی جادة موئیل و در بستر سرشاخه های خیاو چای با دبی قابل توجه در حال جوشش هستند. درجة اسیدی این سه چشمه در حدود 6 است.
این آب تسکین دهندة دردهای عمومی بدن و تقویت کنندة حالت عمومی بدن و نیز تمدد اعصاب است و همچنین به سبب داشتن بی کربنات و سولفات می توان از آن برای درمان بیماری های جلدی، دردهای روماتیسمی مزمن، بیماری های مزمن، بیماری هاتی تنفسی و گوارشی و بیماری های زنانه استفاده کرد.
شابیل
این چشمه در 27 کیلومتری شهر لاهرود و در چند کیلومتری آب گرم قوتور سویی و در پای کوه واقع شده است. دمای آب در مظهر چشمه 48 درجة سانتی گراد است. ظاهر آب زلال، کمی ترش مزه، بی رنگ و نیز کمی بودار است. آب این چشمه در ردیف آب های معدنی اسید بیکربنات یا بی کربناته سدیک قرار دارد. به خاطر وجود مقدار زیادی اسید کربنیک، از آب آن برای درمان بیماری های حرکتی، عصبی(درمان پا و کمر درد) استفاده می شود.
قوتور سویی
چشمة گوگردی قوتورسویی واقع در دامنه های سبلان و حومة شهر لاهرود با درجة اسیدی زیر 3، دارای ترکیبات گوگردی در اکسید و منوکسید و بخارات سولفید هیدروژن که به عنوان «سلطان چشمه های گوگردی جهان» دارای قابلیت های فراوانی است.
این آب گرم معدنی که مهم ترین و بزرگ ترین محل توریستی منطقه می باشد، در 45 کیلومتری شهر لاهرود(بخش مشکین شرقی) با ارتفاع 2780 متر از سطح دریا قرار گرفته است و در دو طرف رودخانة انار سال هاست محلی برای جذب گردشگر می باشد. این آب گرم برای استحمام آرام بخش و امراض جلدی از جمله خارش پوست، جوش و لک و چرب و... مؤثر می باشد . همچنین این آب گرم به علت گشادگی رگ های ستون فقرات، زانو و شانه ها، خون به شدت جریان پیدا می نموده و به طور خلاصه اثر درمانی خود را به علت جریان شدید خون در این نواحی که قبلاً کم بوده، ایجاد می نماید و نهایتاً در مفصل ها ایجاد کم دردی یا بی دردی می کند.. قوتورسویی امروزه رونق و شهرت شایان توجّهی کسب کرده است. اطراف این چشمه کلاً ییلاق بوده و بهترین تفرجگاه و محل توریستی محسوب می شود.
موئیل سویی
چشمة موئیل سویی آب گرمی است در جنوب شرقی دهکدة موئیل که در 2.5 کیلومتری سه راهی ایلاندو- موئیل قرار دارد. آب این چشمه پس از خروج از چشمه، در استخر جمع می شود. آبدهی آن در حدود 2 لیتر در ثانیه بوده و در ردیف آب های معدنی سولفات دار و آهن دار گرم است. این آب معدنی در مسیر حرکت خود ته نشینی از مس باقی می گذارد. آب این چشمه آرام بخش و برای بیماری های عصبی مفید است. موئیل همچنین یک از مسیرهای صعود به قلة سبلان است.
دودو
آب گرم دودو در قسمت شرقی آب گرم قینرجه و مابین سه آب گرم قینرجه، ایلاندو و موئیل سویی واقع شده است. این چشمه دارای خاصیتی شبیه ایلاندو است و درجة حرارت آب به مراتب بالاتر از ایلاندو می باشد. این آب بر بالای درة عمیقی قرار گرفته است که در ته درّه رودخانة خیاو چای در جریان است. آب این چشمه نیز برای بیماری های عصبی مفید و دارای خاصیت آرام بخشی است.
ملک سویی
کمی بالاتر از موئیل سویی، آب معدنی ملک سویی قرار دارد که آب آن گل آلود است. این آب معدنی استخری در حدود چهار متر مربع و عمق 10 سانتی متر است که آب آن را با پیمانه بر می دارند و خود را می شویند. افرادی که بیماری های روماتیسمی دارند و دست و پا و مفصل آن ها درد می کند، به این آب معدنی به خاطر خاصیت شفابخشی اش علاقة زیادی دارند.
آق سو
آق سو چشمه ای است مابین قینرجه و موئیل سویی که استخر و حوض شنا ندارد. رنگ آب نیز چنانکه از اسمش پیداست، سفید است. این آب برای درمان بعضی امراض روماتیسمی بسیار مؤثر است. در کنار این آب گرم، یک آبشار زیبا نیز قرار دارد که جذابیت آن را دو چندان کرده است. این آب گرم از درجة حرارت چندان بالایی برخوردار نیست.
آب های معدنی انزان
آب های معدنی انزان با شش دهانة خروجی ولی دبی پایین در مجاورت تنها جنگل سرسبز و فشردة سبلان و شکارگاه مربوط به آن در میان طبیعت بکر و زیبای حواشی روستای انزان واقع شده اند و از این جهت به نظر می رسد محل مناسبی جهت جذب گردشگران از جادة اهر- مشکین شهر می باشد. این منطقة زیبا و دل انگیز توریستی که داشتن چشمه های آب معدنی، ژرفای عمیق و معناداری یافته است، عالی ترین و جذاب ترین شکارگاه و تفریحگاه طبیعی در دامنة سبلان به شمار می رود.
تأسیسات زیربنایی، آلاچیق ها و اقامت یک روزه، لکه های تفریحی، مسیرهای کوهپیمایی و پیست های مختلف در کنار آب درمانی و لجن درمانی از ویژگی های این مجموعه است که طراحیی آن به طور کامل به اتمام رسیده است.
چشمه طبیعی مازافا و آب شفابخش سنگ کلیه و چوبان سنگی
از روستای صلوات که بطرف مشگین شهر حرکت می کنیم 20 کیلومتر آن طرف تر به سه راهی بر می خوریم که تابلوی آبی ناخوانایی بچشم می خورد که به زحمت می توان نام روستای مازافا را بر روی آن خواند. کمی که به جلوتر می رویم در سمت چپ خودمان کوهپایه ای سنگی را می بینیم که به روایت اهالی روستای مازافا و بر اساس قصه کهن این دیار آن را چوبان داشی یا چوپان سنگی می نامند. به روایتی چوپان ناشکری با گوسفندان و گله خویش در بالای آن کوه به سنگ تبدیل شده و قدمت آن شاید به هزاران سال پیش بر می گردد. از وسط روستای مازافا عبور کرده و دو کیلومتر راه خاکی را طی کرده تا می رسیم به چشمه آب معدنی مازافا، چشمه مازافا درمان سنگ کلیه است و افراد زیادی گویا با مراجعه به این روستا و خوردن آب این چشمه برای همیشه از سنگ کلیه راحت شده اند.
چشمه آب معدنی نورکندی
چشمه آب معدنی نوری كندی در 50 كیلو متری شمال مشكین شهر با خواص مفید در امراض بیماریهای كلیه ، سنگ مثانه با دبی خیلی كم و با قابلیت شرب و گاز دار كه حدود 4 چشمه میباشد.
آبشار
آبشارهای دوقلوی شیروان دره
این آبشار در۳۰کیلو متری جنوب شرقی شهرستان مشگین شهر در استان اردبیل و در دامنه جنوبی کوه آتشفشان سبلان در ارتفاع ۲۲۰۰متری از سطح دریا با مساحتی در حدود ۷۵کیلومتر مربع واقع شده است. آبشار منحصربفرد و زیبای دوقلوی شیروان دره شامل چشمه های آب معدنی است که در گوشه و کنار این دره به وفور دیده می شود. بعضی از این چشمه ها بر روی سطوح صخره ای این دره قرار گرفته اند که باعث ایجاد آبشار گردیده است. در بستر این دره چشمه هایی حاوی گوگرد فراوان وجود دارد که رسوب گوگرد از آب این چشمه ها بر روی سنگ های پیرامون مناظر زیبایی را بوجود آورده است.
آبشار گورگور
آبشار گورگور در حدود 12 متر ارتفاع و 200 متر مربع محوطة گردشگاهی دارد و در دامنة شمالی کوه ساوالان(سبلان) واقع شده است. دسترسی به آن تا دامنة های کوه با ماشین و بقیه با پای پیاده امکان پذیر است. این آبشار ، همراه با سایر عناصر طبیعت، فضای مناسب و دلپذیری را برای علاقمندان به طبیعت به وجود آورده است.
آبشار شابیل
این آبشار در شمال دامنه های قله ساوالان (سبلان) و در 700 متری شمال مجموعه آبگرم شابیل واقع شده است. ارتفاع آبشار در حدود 30 متر و در ارتفاع 2870 متری از سطح دریا واقع است. چشمه شابیل در مسیر صعود به سبلان قرار دارد. آب این چشمه دارای 49 درجه سانتی گراد ذما و دبی 5 لیتر در ثانیه است. مجتمع آب درمانی شابیل در دو طبقه شامل بخش های مجزای زنانه و مردانه و هركدام مجهز به استخر ، سالن دوش ، رستوران ، سوئیت ، سونا و جكوزی احداث گردیده و در حال بهره برداری است . شابیل در 42 كیلومتری جنوب مشكین شهر با خواص مفید در امراض و بیماریهای كلیه و با قابلیت شرب و بهمراه گاز كه در كنار چشمه آبگرم شابیل قابل دسترسی و استفاده است. چشمه آبگرم شابیل دارای ظاهری زلال، شفاف، کمی ترشمزه، بی رنگ و نیز کمی بودار است. این آب گرم به خاطر وجود مقدار زیادی اسید کربنیک برای درمان پادرد و کمردرد مفید است. وجود عشایر ایل سون در منطقه جذابیت خاص وعمیق را تداعی می کند.
تالاب
تالاب جیران گلی
تالاب جیران گلی تالاب کوچکی است که در زیستگاه شیروان دره سی در استان اردبیل واقع است. این تلاب در ۲۰کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر و در نزدیکی لاهرود قرار دارد، ارتفاع آن از سطح دریا ۲۲۰۰متر است. شیروان دره سی دره عمیق و عریض است که بریدگیهای دیوارههای صخرهای، چشم انداز ویژهای به این منطقه بخشیدهاست وسنگها در آن به صورت تندیس هایی دیده میشوند که انسان فکر میکند هرکدام به دست هنرمندی با ذوق تراشیده شدهاست. این دره از قسمت جنوب به دامنه شمالی سبلان (هرم) از شرق به جاده لاهرود - شابیل، از غرب به هوشنگ میدانی و از شمال به زمینهای روستای قلچقلو منتهی میشود.
تالاب آت گولی
دریاچه زیبای دیگر سبلان که از نقاط شگفت انگیز این کوهستان به شمار میآید، دریاچه آت گلی است. با رسیدن به آب گرم مشهور شابیل و یک راهپیمایی یک ساعته، در میان انبوهی از چمنزارها و گلها و لالههای وحشی، مسافران میتوانند خود را به لبه دره عظیم شیروان دره سی برسانند.
غارها
غار لاهرود
در داخل شهر لاهرود، یکی از مهم ترین معماری صخره ای منطقه وجود دارد که توسط انسان های دورة تاریخی، از زیر زمین کنده شده که به عنوان محل أمن، پناهگاه و سکونت استفاده می شده است. در سراشیبی درة معصوم خان در غرب لاهرود، غارهایی وجود دارد که قدمت آن ها به ماقبل تاریخ می رسد. ورودی این غارها را صخره هایی سنگی پوشانده است. در پایین غارها، چشمه های متعددی وجود دارد که این چشمه ها احتمالا به دریاچة زیر غار منتهی می شوند. در درون غار، تنورها و آخورهایی وجود داشت که در یک زمانی دزدان غیر بومی در داخل آن زنگی می کردند. در حال حاضر، چشمه هایی که از زیر غارهای لاهرود سرازیر می شوند، نماد لاهرودند و مردم این منطقه علاقة زیادی به آن ها دارند.
غار بنه لر
در حدود 21 کیلومتری جنوب شرقی مشکین شهر، در نزدیکی روستای بنه لر، سه مجموعة معماری دست کنده، در سینة افقی کوه قرار دارد که دارای اتاق های تودرتو، دو طبقه و تک اتاقی، با ارتفاع تقریبی 80/1 سانتی متر و ابعاد 10 سانتی متر، دارای تاقچه، محل پیه سوز و نورگیر و پنجره می باشد. این اثر، مربوط به دورة مادی است و به عنوان استودان و استقرار، کاربرد داشته است.
غار داشکسن
غار داشکسن(سنگ تراش)، در 28 کیلومتری جنوب شرقی مشکین شهر قرار دارد. این غار، محل تراش سنگ آسیابان در دورة تاریخی تا دورة معاصر بوده است. در داخل غار، در حدود 50 قطعه از این سنگ آسیابان باقی مانده است
زیست گاهها و مناطق حفاظت شده
شیروان درّه
شیروان دره سی یکی از مناطق به یاد ماندنی شهرستان مشکین شهر، است که با فاصلة 51 کیلومتری در جنوب شرقی مشکین شهر واقع شده است. این درّه که یکی از عجایب خلقت خداوند می باشد، بسیار زیبا و جالب و در عین حال ترسناک و دورنمای این درّه یکی از جذاب ترین دیدنی های طبیعت می باشد. این درّه پر عظمت و اسطوره ای از طرف سبلان به طرف روستای لنج آباد قرار دارد. در مورد شیروان دّره نظرهای مختلفی داده شده است. ولی آنچه که هست یک طبیعت بکر و دست نخورده است. این درّه بسیار وسیع و بزرگ بوده و سنگ های بزرگ و به اشکال گوناگون را در خود جای داده و علت به وجود آمدن آنها، آتشفشان کوه سبلان بوده که مواد مذاب به شکل های مختف شکل یافته که گاه شبیه پرنده است و گاه حیوانات درّنده. این درّه زیستگاه حیوانات وحشی همچون گرگ، گربة وحشی، خرس و آهو و انواع پرندگان بوده، همچنین انواع گیاهان دارویی نادر در این منطقه شناسایی شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
در غار شیروان درّه، سنگ تراشیده ای به صورت قیافة فرعون گم شده می باشد که به نام " ککّلّی قایا " معروف است. سنگ های بر جای مانده بر روی آبرف های آهگی به صورت دستة هاون خود نمایی می کنند و این سنگ تراشیده به صورت برج های دیدبانی دیده می باشد که قیافة مردی را نشان می دهد که گویا به سبلان چشم دوخته و بنا به باور مردمی اشباح موجودات کائنات دیگر را در خاطره ها زنده می کند. شیروان درّه معروفترین و مشهورترین درّة سبلان است. این درّه از صعب العبورترین و در عین حال دیدنی ترین مناطق سبلان به شمار می رود. بریدگی های ارضی و سایر پدیده های ناشی از فرسایش، مناظر بدیع و جالبی را به وجود آورده است.
زیستگاه هوشنگ میدانی و قره گؤل
هوشنگ میدانی، منطقة وسیع و مسطحی است که در دامنة شمال غربی سبلان و در ارتفاع 2725 متری واقع شده و یکی از زیستگاه های وحوش منطقة سبلان به شمار می رود. هوشنگ میدانی، از طرف شمال به منطقة ساربان لار(سروان دره سی)، از طرف شمال شرقی به ارتفاعات ایشیق چیخماز(جایی که نور نمی رسد) و آب گرم شابیل، از جانب جنوب شرقی به دامنة سبلان و هرم و از جانب غرب به منطقة موئیل محدود می شود.
هوشنگ میدانیدر بین اهالی منطقه به اشّک میدانی(میدان الاغ) معروف بوده است و در وجه تسمیة آن می گویند که این میدان محل اردوی ییلاقی اشکانی ها بوده است و چون کلمة اشک یا ارشک با اشّک(الاغ) به یک صورت نوشته می شود، چنین اشتباهی به وجود آمده و نام اشّک میدانی روی آن مانده است. وجود قبور زیاد و ارزشمند در منطقه، مؤید گفته های فوق است که البته این قبور متأسفانه از دست چپاولگران در امان نمانده است. در این منطقه، پرندگان و حیوانات وحشی زیادی از قبیل کبک، کبک دری، قوچ و میش قفقازی و ... وجود دارند. این میدان علاوه بر اینکه یک زیستگاه به شمار می رود، در محدودة میراث فرهنگی شهرستان نیز به شمار می رود و به دلیل موقعیت خاص خود و آب و هوای مساعد و نزدیکی به سبلان و آبگرم شابیل، در نظر سیاحان و جهانگردان حایز اهمیت است. تالاب قره گول نیز با قطر تخمینی 300 متر، در قسمت شمال غربی دامنه های هرم و جنوب شرقی زیستگاه هوشنگ قرار دارد.
نام اصلی این میدان، اشک میدانی است که یادگار اشکانیان در جنگ با رومیان است. گویا محل ییلاق لشکر اشکانیان بوده است. بنا بر روایات این میدان ، محل جنگ بابک با اعراب بوده است.
این میدان , منطقه ای مسطح است كه در دامنه شمال غربی سبلان به ارتفاع 2725 متر از سطح دریا واقع شده است . تالاب قره گؤل نیز به قطر تخمینی 300 متر در قسمت شمال غربی دامنه های هرم و جنوب شرقی زیستگاه هوشنگ قرار دارد . حیوانات و پرندگان وحشی در هوشنگ میدانی و تالاب قره گؤل متنوع اند.
زیستگاه تنبق مشكین شهر
این زیستگاه در شمال غرب مشگین شهر واقع شده است و 18 كیلومتر با آن فاصله دارد. در حدود 70 كیلومتر مربع مساحت دارد و محل زیست كل و بز , خوك , خرگوش , گرگ و كبك است . این منطقه در ارتفاع 1800 متری از سطح دریا قرار گرفته است.
زیستگاه ارباب كندی
این زیستگاه در 42 كیلومتری شمال شرق مشگین شهر و 55 كیلومتری شمال غرب اردبیل واقع شده است ،70 كیلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا قرار گرفته است . كل و بز , خوك , گرگ , روباه , خرگوش , كبك و مرغابی از جمله وحوشی هستند كه این منطقه را مأمن زیست خود ساخته اند.
زیستگاه موویل
این زیستگاه در جنوب مشگین شهر و در غرب كوههای هرم سبلان واقع است . ارتفاع این منطقه از سطح دریا 3200 متر است . در این زیستگاه , قوچ و میش قفقازی , كل و بز از نوع سفید طوقدار , كبك دری , خرس قهوه ای و خاكستری , گرگ , خوك , خرگوش , انواع پرندگان شكاری و لاشخور زندگی می كنند.
زیستگاه حاجی لو
این زیستگاه در 22 كیلومتری شمال مشگین شهر در كوه های حاجیلو واقع شده است . دارای 70 كیلومتر مربع وسعت و ارتفاعی حدود 1900 متر از سطح دریاست . حیواناتی مانند : كل وبز , خوك , گرگ , خرگوش , روباه و كبك این منطقه را به عنوان محل زیست خود برگزیده اند.
مناطق اکوتوریستی
کپز
یکی از مناطق دیدنی مشکین شهر" کپز" یا "کپز قایاسی" می باشد. این منطقة زیبا، در فاصلة 12 کیلومتری از این شهرستان (به سمت شهرستان اردبیل) و در محدودة روستای "کوربلاغ" و با فاصلة 6 کیلومتری از مرکز دهستان به مرکزیت "آلنی" در قسمت شرق مشکین شرقی واقع شده است.کپز دارای مناظر زیبایی است که شامل صخره های طبیعی، تندیس ها و سنگ افراشت ها و دره های سنگی و نقشه نگارهای طبیعی است،که گویی به دست بشر پیرایش یافته است. همچنین، این مکان دارای انواع درختچه های خودرو و انواع گیاهان است.
قشلاق تنگ
قشلاق تنگ دارای چندین تنگ با مناظر طبیعی و اتاقک های سنگی و انواع درختان جنگلی است. زیبایی این مناظر از نوع زیبایی های شگفت انگیز طبیعت می باشد که در اثر فرسایش عوامل طبیعی به وجود آمده است. وسعت این محدوده در حدود 70 هکتار است. در ضمن قشلاق تنگ در 20 کیلومتری شمال مشکین شهر، در بخش مرادلو، چسبیده به رودخانة قره سو و در 1 کیلومتری شمال غربی آق درّه می باشد.
منطقة گون دوشمن
گون دوشمن نام کوهی است که در داخل منطقه و تقریباً در مرکزیت آن قرار گرفته که حدودا 1859 متر از سطح دریاهای آزاد ارتفاع دارد. این منطقه دارای چشم اندازهای طبیعی و دست نخورده، همراه با چشمه های دائمی و پوشش گیاهی و جنگلی متنوع و تنوع جانوری مناسب، با صخره ها، پرتگاه های سخت و صعب العبور می باشد.
گون دوشمن، در شمال شهرستان مشکین شهر و در حدود 60 کیلومتری مشکین شهر، بین 47 درجه و 29 دقیقة طول شرقی و 8 درجه و 55 دقیقة عرض شمالی قرار دارد.
باغات و مزارع
مشکین شهر به جهت قرار گرفتن در جوار کوه ساوالان(سبلان) دارای آب و هوای مطبوع و رطوبت کافی میب اشد که این امر سبب ایجاد مناطق زیبا و بدیلی در دل کوه سبلان گشته است. این شهریتان دارای منظر طبیعی بکر و زیبا بوده و زمین های کشاوری و باغات میوه فراوان می باشد که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
جنگل ها و پارک های جنگلی
حاتم مشه سی
جنگل حاتم یا حاتم مشه سی، مکانی است که دارای بافتی دوگانه است و بر خلاف جنگل های شمالی، در فضایی نسبتاً سرد واقع شده است و در پای درختان سر به فلک کشیدة آن، در تابستان ها نیز نشانی از برف و سرما می توان یافت. درختان بلوط، فندق و پستة وحشی و گونه های نادر گیاهان جنگلی، امتیازی ویژه به این منطقه می بخشد. رودخانه ای از وسط این جنگل در حال گذر است. این جنگل در حدود 5-6 کیلومتری قصابه، در نزدیکی روستای قوزلو و شیخ لار واقع شده است. این منطقه از مناطق زیبایی است که می تواند ، به خصوص در فصل تابستان، گردشگران و علاقمندان به طبیعت را به سوی خود جذب کند.
جنگل درّة اونار
جنگل درّة اونار، در 25 کیلومتری جنوب شرقی مشکین (مشکین شرقی)، در روستایی به نام " اونار"، در کنار رودخانة "اونار چای" قرار دارد، باغات زیبا و انواع درختان، چشم انداز بسیار زیبایی را به وجود آورده است.
پارک جنگلی مشکین شهر
این پارک از جمله مکان های بسیار باصفا و دیدنی و محلی مناسب برای گردش و تفریح می باشد. این پارک در کناره غربی رود خیاو چای به موازات آن در حدود 3 کیلومتر فاصله دارد و عرض خیابان آن چهار متر است. وجود قهوه خانه های سنتی و بی آرایش و طبیعی از مشخصه های این پارک می باشد. این پارک در بالادست رودخانة خیاو چای می باشد. در پایین و بالای پارک، پنج رشته نهر که مخصوص روستاهای اطراف است، به موازات خیابان و در دو طرف آن دیده می شود. این پارک پوشیده از چمنزارها و انواع درختان جنگلی و اهلی می باشد. این پارک معمولا شبانگاه هر روز و پنج شنبه و جمعه عصرها محل استراحت و تفریحگاه مردم منطقه و گردشگران می باشد و در ایام عید؛ مخصوصاً نوروز و سیزده بدر و عید قربان این پارک مملو از جمعیت می باشد.
روستاهای هدف گردشگری
روستای اونار
این روستا در بخش مشکین شرقی شهرستان مشکین شهر در دهستان لاهرود در فاصله 16 کیلومتری مشکین شهر و در ارتفاع 1760 متری واقع گردیده است که دارای آثار و جاذبه های گردشگری فراوانی مانند باغات میوه، مراتع سرسبز مشرف بر دامنه رشته کوههای سبلان، رودخانه اونار چای ، امام زاده سید جعفر، دختان چنار کهنسال، قبرستان های تاریخی و بافت سنتی روستا وجود دارد که این روستا را تبدیل به یک مکانی جذاب برای گردشگران کرده است.
روستای باللوجا
روستای باللوجه که به ماسوله مشکین شهر معروف است در 4 کیلومتری شرق مشگین شهر در دامنه سبلان قرار دارد. این روستا از روستاهای بخش مرکزی مشگین شهر جزء دهستان مشگین شرقی بوده و از شرق با روستای ساربانلارو قیلچیقلی واز شمال به قره درویش واز غرب باروستای آقبلاغ و موییل همسایه است .روستای باللوجه به علت کوهستانی بودن و نزدیکی به مشگین شهر بهترین نقطه ایران برای سرمایه گذاری در زمینه توریستی و زنبورداری و پرورش احشام می باشد. با توجه به اینکه در دامنه کوه قرار دارد. شغل اصلی مردمانش دامداری و زنبورداری است؛ این روستا دارای مردمان بانشاط و خیلی شوخی هستند به مسایل مذهبی خیلی اهمیت می دهند وشبیه خوانی این روستا زبان زده مردمان منطقه بوده و در روز عاشورا از روستاها و شهرهای دیگر به این روستا می آیند.
روستای پریخان
روستای پریخان یا روستای دیه در نزدیکی مشکین شهر قرار دارد که دارای طبیعت بکر و با باغ های سیب می باشد. این روستا که سر درختی هایش بسیار مشهور می باشد .كارهای دست بافتنی اش مانند گلیم و جاجیم و خورجین است و چغندرش معروف است و آبش به گوارایی مشهور است و چشمه ای دارد به نام آزاد خان بولاغی كه آب آن فراوان است و در تمام اطراف مشهور می باشد.
نوشتن دیدگاه