رقص اذربایجانی
بر خلاف برخی از فعالیتهای انسان آغازین مانند ساخت ابزارهای سنگی، شکار، نقاشی در غار و غیره، رقص هیج نوع جسم فیزیکی از خود به جای نمیگذارد؛ بنابراین صحبت کردن دربارهزمان ورود رقص به فرهنگ بشر غیرممکن است. با این وجود، قطعاً رقص بخش مهمی مراسمات، تشریفات و جشن های تمدن بشری بوده است. زندگی مردم آذربایجان از دیرباز با رقص عجین بوده است. رقص های آذربایجانی از یک سری رقص های مختلف که از نسلی به نسل بعدی منتقل شده و در این پروسه توسعه یافته اند، شکل گرفته است. بعضی از این رقص ها در اصل جزء مراسم دینی یا جزئی از آمادگی های جنگی و دفاعی بوده است در هر صورت در حال حاضر از این رقص ها در مجالس مهم در آذربایجان ایران و جمهوری آذربایجان و در برگزاری برنامه های ورزشی وگردهمایی های فرهنگی استفاده میشود. رقص ملی آذربایجان ریشه در فرهنگ و تمدن ملت آذربایجان دارد و جزیی از هویت مردم آذربایجان می باشد.
انواع رقص های آذربایجانی به شرح زیر می باشد:
آسما کسمه
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان و از قدیمیترین رقصهای مرسوم در عروسی میباشد. نام گذاری آن به این دلیل است که عروس را به همراه صدای موسیقی «آسما کسمه» به خانه داماد میآورند و با آن زنان مشایعت کننده عروس در مقابل او میرقصند. سرعت رقص آرام است. کمی افراط آمیز و بشکل پرشی است.
رقص آبایی
این رقص در منطقه شکی و زاقاتالا آفریده شده است. در این منطقه به افراد میانسال «آبای» گفته میشود. این رقص عموماً توسط مردان یا زنان میانسال اجرا میشود. آفریننده ملودی این رقص، آهنگ سازان شکی میباشند. کمی اغراق آمیز و کمیک است. سرعت رقص آرام است. این رقص قبلاً در شهر شکی بصورت دسته جمعی اجرا میشد ولی بعداً تبدیل به رقص انفرادی شد.
آستا قاراباغی
این رقص در قره باغ بوجود آمده است. ترتیب حرکات رقص ثابت و سرعت آن آرام است.
آغیر قاراداغی
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. ملودی رقصی است که در قره داغ آفریده شده است. در شهرهای مختلف آذربایجان بسیار مرسوم است و سرعت اجرای آن آرام است.
رقص اوچ بادام بیر قوز
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است.اوچ بادام بیر قوز در زمانهای قدیم در شکی آفریده شده است و همراه با آواز ایفا میشود. تصنیف آنرا در آن دوره خوانندگان توانایی همچون جبار فرزند قارایاغدی و علی عسگرعبدالله یف خواندهاند.
آواری
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است که منصوب به آواریهای ساکن آذربایجان میباشد. رقص آواری بطور گستردهای بین آذربایجانیها متداول است. از سه قسمت تشکیل شده است. در ابتدا آرام بوده و به تدریج بر سرعتش افزوده شده و در نهایت به ریتم سریع لزگینکا میرسد.
آی بری باخ
در فارسی به معنی مانند ماه نگاه کن ؛ از جمله قدیمیترین رقصهای فولکلوریک آذربایجان است که توسط خانمها اجرا میشود.
رقص اوزون دره
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. رقصی است بینهایت جذاب، ظریف و لیریک. در قره باغ و بین آقدام و روستای گوی تپه درهای وجود دارد که آنرا «اوزون دره» مینامند. این رقص صرقا منحصر به این دره میباشد.
رقص اوچ نومره. دورد نومره. بش نومره. آلتی نومره
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. همه اینها ملودیهای رقص هستند که در نیمه دوم سالهای ۱۹۲۰ در باکو پا به عرصه ظهور نهاده است. این رقصها بخصوص «بش نومره» و «آلتی نومره» هنوز هم مشهورند. رقصهای «اوچ نومره» و «بش نومره» را که تمپو آهسته و ملودی حزین دارند خانمها اجرا میکنند. «دورد نومره» و «آلتی نومره» نیز تمپو نسبتاً سریعی دارند و رقصهای سلیسی است که هم توسط مردان و هم توسط زنان رقصیده میشود.
رقص انزلی
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. انزلی ملودی رقصی است که نحوه اجرای آن آرام و بدلیل خصوصیت اجرای ملودی، بیشتر برای افراد مسن مناسب است. «انزلی» رقصی سنتی است. در ابتدای عروسی اجرا میشود. رقص «انزلی» را در اصل افراد مسن اجرا میکنند ولی جوانها هم میتوانند آنرا اجرا نمایند.
آلچا گولو
این رقص نیز از رقص های سنتی آذربایجان محسوب می شود و در اصل توسط خانمها اجرا میشود. سرعت آن کمی سریع است.
رقص بنوشه
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است و رقصی بسیار ظریف است. این رقص در اصل توسط خانمها هم بصورت آرام و هم با سرعت تند اجرا میشود.
رقص بریلیانت
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. این رقص دو نوع متفاوت دارد. تمپو آن سریع بوده و ملودی آن بی اندازه پرشور است. توسط مردان اجرا میشود. نوع دیگر آن فقط برای اجرای خانمها است. ملودی آن ظریف و آهنگ دار اجرا میشود. سرعت آن آرام است.
رقص پهلوانی
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان و مختص پهلوانان جوان است. این رقص در کوههای منطقه شکی پا به عرصه گذاشته و آهنگساز آن آبیلله جعفراوف بود. رقصی است با حرکات بسیار سریع و بینهایت دینامیک. پهلوانان در این رقص بیش از اینکه قدرت خود را به نمایش بگذارند بیشتر مهارت و چابکی جوانی در معرض دید قرار میدهند. این رقص در بیشتر مناطق آذربایجان اجرا میشود.
رقص توی
رقص توییا همان رقص عروسی رقصی قدیمی، سنتی است که درهمه جای آذربایجان رقصیده میشود. اقوام جوان عروس و داماد این رقص را در مقابل درشکهای که عروس را میبرد میرقصیدند. رقص شبیه"یاللی"است، قدمها به سرعت به یکسو برداشته میشود. در دست بیشتر کسانی که میرقصیدند مشعل سوزان دیده میشود
رقص توراجی
از جمله رقصهای قدیمی اهالی آذربایجان است. این رقص به دراج پرنده شکاری زیبای کوهستانی اختصاص یافته است. موسیقی حزین و دلنوازی دارد. رقص تداعی کننده نحوه پرواز دراج است. همه حرکات ایفاگر رقص یادآور پرواز دراج و سیلان او در آسمان است.
رقص جنگی
از جمله رقصهای فولکلوریک مردم آذربایجان است. گاهی رقص جنگی نحوه راه رفتن جنگاور، همآورد خواهی، دعوت به جنگ را تداعی میکند. آفرینش این رقص به گذشتههای دور برمیگردد. رقص جنگی به لحاظ کاراکتر همانند زمره آثار موسیقی رقص قایتاغی و رقص هالای میباشد.
رقص لاله
از جمله رقصهای فولکلوریک و قدیمی آذربایجان است. این رقص که درگنجه آفریده شده و به بقیه نقاط آذربایجان سرایت کرده است؛ رقصی است با سرعت متوسط و مشخصه آن چابکی و سرعت آن است. معمولاً توسط دختران رقصیده میشود. حین رقص دستگاه مقامی نیز اجرا میشود و مجری رقص در جا با حرکت ظریف و روان دستها آنرا اجرا میکند.
رقص نازنازی
از جمله رقصهای فولکلوریک و قدیمی آذربایجان است. این رقص، رقصی است ظریف و روان مخصوص زنان. ملودی آن با تکرار سریع اصوات ملایم و زیبا و در بعضی اوقات، با لرزش صداها، غنی شده است. این لرزش برای مجری رقص نوعی چرخش آنی در جا را القا میکند و در عین حال برای آنان رقص ظریف، و راه رفتن با طنازی و یا حرکات مستقیم ظریف را ممکن میسازد.
رقص واغزالی
از جمله رقصهای فولکلوریک و قدیمی اهالی آذربایجان است. ملودی بسیار ظریف و دلچسب، حرکات ظریف و نرم، این رقص را در بین توده مردم بطور گستردهای متداول نموده است. عروسی را نمیتوان یافت که در آن واغزالی شنیده نشود. در حال حاضرملودی این رقص فامیل عروس را مشایعت میکند.
رقص میصری
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. ملودی رقص میصری شبیه مارش است که در اصل ملودی عاشقهای آذربایجان است. حرکات اجرا شده در این رقص، فشرده و سنگین، مغرور، کمی مشکل، بسیاری مواقع سریع و جلب نظر کننده است. این رقص مخصوصاً درشکی، زاکاتالاو قره باغ بسیار مشهور است. سرعت رقص سریع و تند است. میصرینام شمشیر عربی منسوب به کوراوغلو، قهرمان حماسه ای آذربایجان است.
رقص شاهسونی
از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. رقص شاهسونی همانند رقص ترکمه و رقص خانچوبانی مخصوص ایلشاهسون بوده و موسیقی و رقص خاص خود را دارد که در سایر مناطق آذربایجان نیز متداول شده است و در نخجوان شهرت فراوانی دارد. ایفاگران این رقص را در مراسم عروسی با علاقمندی میرقصند. تمپو رقص آهسته بوده و آنرا افراد مسن ایفا مینمایند.
رقص قازاغی
رقص قازاغی از جمله رقصهای فولکلوریک قدیمی اهالی آذربایجان است. این رقص در منطقه قازاخ آذربایجان آفریده شده است. رقصی است با حرکات جدید و پرشور به همین دلیل محبوبترین رقص مردان است. چنین فرض میشود که قازاغی رقص جنگجویان است و هنگام رفتن به جنگ و یورش اجرا میشد. رقص به دلیل تنوع ترتیب و تکنیک آن، شامل حرکات پیچیده است که هر کدام از مجریان رقص قابلیتها و تواناییهای خود را نشان میدهند.
سایر رقص های آذربایجانی:
رقص خالاباجی، رقص چیت تومان، رقص جامیش باغا گیردی، رقص ساموخ، رقص مجسمه،رقص میرواری، رقص ترکمه، رقص جیرانی،رقص جهری بی یم، رقص چاتتادی، رقص خانچوپانی، رقص دارچینی، رقص دارچینی، رقص ساریباش، رقص زغالی، رقص شالاخو، رقص شکی، رقص عنابی، رقص کسمه، رقص ولاچولا، رقص قوچعلی، رقص قوچعلی، رقص قوفتا، رقص قیزیل گول، رقص قیتقیلدا، رقص قیزلار بولاغی، رقص کچی ممهسی، رقص کندیری، رقص کوراغلونون قایتارماسی، رقص گلین آتلاندی، رقص دسمالی، رقص سمنی، رقص رنگی، رقص دارتما یاخام جیریلدی، چال پاپاق، رقص گلین گتیرمه، رقص قایتاغی، رقص یرلی، رقص تامارا، رقص گلین هاواسی، رقص گول گز، رقص گولمهای،رقص هراتی، رقص گل به، رقص یالی، رقص اون دورد نومره و ...
نوشتن دیدگاه