ملت ازبک
یک قوم ترکتبار ساکن در ازبکستان و شمال افغانستان است.
تاریخچه
باتو فرزند جوچی و نوادهٔ چنگیز به اروپا حمله کرد و برادرش شیبان را به فرمانروایی مجارستان برگزید. بیشتر سربازان باتو از میان ترکمنها و سایر اقوام ترک بودند و تنها افسران عالی رتبه از میان مغولان بودند. سربازان تحت فرماندهی شیبان بعدها در تیومن در مرکز روسیه و سیبری حاکمیت یافتند. محمد خان شیبانی به افتخار جدش تخلص شیبک را برگزید و به سرزمینهای آباد فرارود حمله برد. او دولت تیموریان را از میان برد ولی خودش گرفتار شاه اسمائیل صفوی گشت. بعد از او ازبکان در آسیای میانه باقی ماندند. وجه تسمیهٔ ازبک به سربازان شیبانیان این بود که فرمانروای اردوی زرین در زمان منگو تیمور فرزند هولاکو و پشت ششم شیبان فردی به نام ازبک خان بود. از فرمانروایان ازبک، ازبکخان و پسرش جانیبیگ در تاریخ قبل از تیمور مشهورند. بعد از دورهٔ تیمور این امرا در ماوراءالنهر قدرت یافتند. در دورهٔ صفوی، ازبک و ازبکان عنوان سلسلهٔ امرای شیبانی است که بوسیلهٔ محمدشاهبخت (محمد شیبانی) مشهور به شاهی بک یا شیبک تأسیس شد (۹۰۵ ه. ق.) و غالباً بسبب تعصب در مذهب تسنن و تجاوز به خراسان با شاهان صفوی در زدوخورد بودهاند. مرکز امرای این سلسله سمرقند بودهاست و امرای مزبور با خانات خیوه و خانات بخارا و خانات خوقند و امرای آستراخان (معروف به خانان جانی) خویشاوند و منسوب بودهاند. دولت آنها نیز عاقبت بوسیلهٔ امرای هشترخان (حاجی طرخان) منقرض شد.
زبان اُزبَکی (به ازبکی با خط لاتین: O'zbek tili، به ازبکی با خط سیریلیک: Ўзбек тили، به ازبکی با خط عربی: أۇزبېک ﺗﻴﻠی) یکی از زبانهای ترکتبار است.
ازبکی زبان رسمی کشور ازبکستان است و 26.5میلیون نفر گویشور دارد.
این زبان از شاخهٔ قارلوق زبانهای ترکی است.
تا سال 1904 به مانند سایر زباهای آسیای مرکزی ترکی ازبکی نیز با الفبای عربی_ترکی نوشته می شد.از1924 تا 1940 ازالفبای لاتین استفاده شد.از 1940 تا2002 نیز از الفبای کریل استفاده شد واز سال 2002 به بعد نیز دوباره الفبای لاتین مخصوص ازبکی مورد استفاده قرار گرفت.
نوشتن دیدگاه